داكت اسپليت اصطلاحي است كه بسياري از كارشناسان از آن براي معرفي يك نوع كولرگازي استفاده مي كنند. داكت اسپليت مانند اسپليت ديواري عمل سرمايش و گرمايش را انجام مي دهد، اما تفاوت هايي در زمينه نوع عملكرد، كاربرد و هزينه هاي اوليه و نگهداري با اسپليت ديواري دارد. داكت اسپليت امروزه در بسياري از آپارتمان ها و مجتمع هاي مسكوني و مكان هاي بزرگ مورد استفاده قرارمي گيرد.
اجزاي تشكيل دهنده داكت اسپليت
داكت اسپليت درست همانند اسپليت ديواري از بخش هايي تشكيل شده است كه اين بخش ها به صورت مكمل عمل كرده و عمل سرمايش هوا در تابستان و عمل گرمايش هوا را در زمستان انجام مي دهند. داكت اسپليت از ۲ بخش اصلي تشكيل شده است كه اولي بخش بيروني است و كندانسور نام دارد، دومي كه در قسمت داخلي فضا( در درون سقف كاذب) نصب مي شود، يونيت داخلي يا هواساز نام دارد. بين بخش بيروني و بخش داخلي لوله هايي مسي قرار گرفته است كه گاز مبرد از طريق اين لوله هاي مسي بين اين دو بخش به جريان مي افتد، هواي سرد و گرم نيز از طريق كانال ها كه در سقف ها تعبيه مي شوند به جريان افتاده و سرمايش و گرمايش فضا را انجام مي دهند.
دربخش بيروني(كندانسور) گاز مبرد خنك شده و از طريق لوله مسي به يونيت داخلي(هواساز) منتقل مي شود، پروانه يا فني كه در بخش داخلي قرار گرفته است هوا را در بين كويل ها كه حاوي گاز مبرد سرد هستند، به جريان انداخته و به بيرون ( از طريق كانال ها) منتقل مي كند.شماتيكي از داكت اسپليت را در زير مشاهده مي فرماييد:
داكت اسپليت و اجزاي تشكيل دهنده آن
انواع داكت اسپليت بر حسب عملكرد موتور
داكت اسپليت ها بر حسب عملكرد موتور به ۲ نوع اينورتر دار و بدون اينورتر دسته بندي مي شوند. در داكت اسپليت اينورتر دار، در مواقعي كه به ميزان هواي سرد كمتري نياز است، كمپرسور به طور كامل خاموش نمي شود بلكه فقط دور آن پايين مي آيد. در داكت اسپليت هاي بدون اينورتر، موتور يا كمپرسور پيوسته با يك ميزان دور كار مي كند و نمي توان از دور موتور براي ميزان سرمايش استفاده كرد. در داكت اسپليت بدون اينورتر يك دماپا قرار گرفته است كه بعد از سرد شدن هواي اتاق اگر در حال اتوماتيك توسط كاربر قرار گرفته باشد، موتور آن خاموش شده و بعد از گرم شدن هوا موتور آن دوباره شروع به كار مي كند.
داكت اسپليت اينورتر گريد انرژي A دارند، در اين نوع، چون دور متغير است با سرد شدن هواي فضا، دور موتور كاهش يافته و با گرم شدن آن دور موتور افزايش مي يابد و چون موتور به طور كامل خاموش نمي شود عملا مصرف انرژي زيادي كه براي راه اندازي دوباره آن لازم است حذف مي شود.
داكت اسپليت بدون اينورتر داراي گريد انرژي B است. در اين نوع داكت اسپليت بعد از سرد شدن هواي فضا، موتور به طور كامل خاموش مي شود و براي راه اندازي دوباره انرژي بيشتري مصرف مي كند و توانايي تنظيم يك درجه دماي ثابت را ندارد.
كاربرد داكت اسپليت
از داكت اسپليت براي مكان هاي بزرگ مانند آپارتمان ها و اماكن اداري و بزرگ به عنوان يك گزينه لوكس و زيبا و با مصرف برق(انرژي) معادل استفاده مي شود. داكت اسپليت معمولا به جاي چند اسپليت ديواري مورد استفاده قرار مي گيرد و از آنجايي كه تمام كانال كشي و رابط هاي بين يونيت خارجي( كندانسور) و يونيت داخلي(هواساز) به صورت توكار انجام مي شود از زيبايي فضا مورد استفاده كاسته نمي شود.
ميزان ظرفيت داكت اسپليت
براي كولر گازي ها اعم از اسپليت ديواري و داكت اسپليت از ظرفيت (BTU) استفاده مي شود و هر ۱۲۰۰۰BTU معادل يك تن تبريد است. براي هر متر مربع در شرايط معمولي ۴۰۰BTU ظرفيت و براي ۳۵ تا ۴۰ متر مربع ۱۲۰۰۰BTU (يك تن تبريد)لازم است، بنابراين براي متراژ ۱۲۰ متر مربع از ۲ عدد داكت اسپليت با ظرفيت هر كدام ۱۲۰۰۰BTU استفاده مي شود.
براي آپارتمان ها و يا مكان هايي با زير بناي بيشتر از ۱۵۰ متر مربع از داكت اسپليت هاي تك فاز و با برق ۳۲ آمپر ، يعني نيازي به برق سه فاز نيست. براي مكان ها و يا آپارتمان ها با متراژ كلي ۲۰۰ متر مربع از داكت اسپليت هاي ۵۰ آمپر و تك فاز و براي مكان ها و آپارتمان هاي بيشتر از ۲۰۰ متر مربع زير بنا، از داكت اسپليت هايي با برق مصرفي سه فاز استفاده مي شود. شما در جدول زير ميزان ظرفيت مورد نياز برحسب متراژ را مي توانيد مشاهده كنيد:
| ظرفيت داكت اسپليت | براي واحد هاي وسط و همكف (m2) |
براي واحد هاي زير پشت بام (m2) |
| ۱۸۰۰۰ | تا ۴۸ | تا ۳۵ |
| ۲۴۰۰۰ | تا ۶۵ | تا ۴۵ |
| ۳۰۰۰۰ | تا ۸۰ | تا ۵۵ |
| ۳۶۰۰۰ | تا ۱۰۰ | تا ۶۵ |
| ۴۸۰۰۰ | تا ۱۴۰ | تا ۱۰۰ |
| ۶۰۰۰۰ | تا ۱۷۰ | تا ۱۲۵ |
ميزان ظرفيت مورد نياز داكت اسپليت برحسب متراژ زير بنا(متر مربع)
مقايسه داكت اسپليت و اسپليت ديواري
- داكت اسپليت نسبت به اسپليت ديواري فضاي بيشتري را پشتيباني مي كند.
- داكت اسپليت هزينه اوليه و هزينه نگهداري كمتري ( بسته به ظرفيت مورد استفاده) نسبت به اسپليت ديواري دارد.
- يونيت خارجي( كندانسور) داكت اسپليت و اسپليت ديواري در بيرون نصب مي شود ولي يونيت داخلي داكت اسپليت در داخل و درون سقف كاذب تعبيه مي شود و يونيت داخلي اسپليت ديواري بر روي ديوار نصب مي شود. لوكس بودن و زيبايي داكت اسپليت به واسطه توكار بودن كانال ها و لوله هاي ارتباطي بين بخش بيروني و بخش داخلي بيشتر است.
- اگر به صورتي تكي، مقايسه اي از انرژي مصرفي داشته باشيم، داكت اسپليت انرژي بيشتري از اسپليت ديواري مصرف مي كند اما از آنجا كه داكت اسپليت به جاي چند اسپليت ديواري استفاده مي شود، مصرف انرژي كلي كاهش مي يابد و بسيار به صرفه تر از اسپليت ديواري است.
- سيستم سرمايش داكت اسپليت و اسپليت ديواري شبيه به هم است اما سيستم گرمايش داكت اسپليت و اسپليت ديواري كاملا متفاوت بوده و در داكت اسپليت براي گرمايش از كويل آبگرم استفاده مي شود.
مزاياي داكت اسپليت
- كاربرد دوگانه (سرمايش و گرمايش)
- قلبليت نصب براي فضا هاي وسيع با كاربري متنوع
- امكان استفاده از سيستم هواي تازه(Fresh Air)
- حذف رطوبت،آلرژن ها و… به واسطه فيلتر تصفيه هواي موجود در آن
- امكان استفاده از كويل آب گرم براي عملكرد گرمايشي آن
- كاهش هزينه هاي اوليه و نگهداري در دراز مدت
- سيستمي لوكس و زيبا به واسطه توكار بودن بيشتر اجزاي تشكيل دهنده آن
- مصرف انرژي كلي كمتر( استفاده به جاي چند اسپليت ديواري)
معايب داكت اسپليت و راهكار ها
- عدم منطقه بندي نمودن فضاي داخل
منظور از منطقه بندي فضا اين است كه بتوان براي اتاق ها و سالن ها دماهاي متفاوتي اتخاذ كرد. در سيستم داكت اسپليت اتاق ها و سالن ها هم دما خواهند بود مثلا اتاق ها همزمان سرد و يا گرم و به طور خلاصه نمي توان براي آنها دما جداگانه اتخاذ كرد.
راه حل:
مي توان ميزان هواي ورودي به اتاق را از هر دريچه، كنترل كرد كه با اين كار، مشكل هم دما بودن را برطرف و براي اتاق ها دماهاي متفاوتي را ايجاد كرد،براي رفع اين مشكل از دريچه هاي موتور دار ترموستاتيكي(دمپر) استفاده مي شود. نحوه كار به اين صورت است كه در قسمت كانالي قبل از دريچه خروج هوا از يك دريچه ترموستاتيكي استفاده شود. بر روي دريچه يك ترموستات نصب مي شود كه با فرمان ترموستات دريچه باز يا بسته مي شود، درنتيجه ميزان هواي سرد به داخل اتاق متغيير خواهد بود و عدم منطقه بندي نمودن فضا برطرف خواهد شد. ما در زير يك نمونه دمپر ترموستاتيكي را آورده ايم:
دمپر ترموستاتيكي تنظيم دريچه خروجي هوا
- مصرف انرژي زياد داكت اسپليت
همانطور كه اشاره شد در سيستم داكت اسپليت تمام فضا اعم از اتاق ها و سالن نشيمن و راهرو و…. به يك ميزان از هواي سرد يا گرم بهره خواهند برد اما شما فرض كنيد كه در يك اتاق هستيد و ميخواهيد كولر را روشن كنيد در اين حالت است كه انرژي مصرفي بالا مي رود يعني عملا انرژي زيادي تلف مي شود چون شما به بقيه قسمت ها براي هواي سرد نيازي نداريد. براي جلوگيري از مصرف انرژي زياد و اتلاف انرژي ۲ راهكار وجود دارد كه ما در زير به آنها اشاره مي كنيم:
۱- استفاده از داكت اسپليت اينورتر دار
۲- با نصب يك ترموستات در هر اتاق و دريچه هاي ترموستاتيكي( دمپر) در كانال هاي خروجي هوا و قبل از دريچه خروجي، مي توان مسير خروج هواي سرد يا گرم را در اتاق هايي كه به آنها نيازي براي تهويه نيست مسدود كرد و در نتيجه آن مصرف انرژي به يك حد تعادل و بهينه خواهد رسيد.
- ميزان صداي يونيت داخلي( هواساز)
هر كولر گازي اعم از داكت اسپليت و اسپليت ديواري داراي يونيت داخلي( هواساز) در قسمت داخلي ساختمان يا مكان مورد استفاده هستند. در سيستم داكت اسپليت چون يونيت داخلي بزرگتر از يونيت داخلي اسپليت ديواري است و فن بزرگتري در آن در حال چرخش ، مكش و برتاب هواي سرد و گرم است ميزان صداي آن بيشتر است.
راه حل:
براي اينكه صداي يونيت داخلي در سيستم داكت اسپليت به حد اقل ممكن برسد راهكار هاي متعددي وجود دارد كه ما آنها را در زير آورده ايم:
۱- به جاي يك داكت اسپليت با ظرفيت زياد از ۲ عدد داكت اسپليت با ظرفيت كمتر استفاده شود، چون در سيستم داكت اسپليت با افزايش ظرفيت ميزان صدا نيز بيشتر خواهد شد.
۲- عدم نصب يونيت داخلي در اتاق خواب ها و نشيمن ها و… و به جاي آن يونيت داخلي در راهرو ها و درون سقف كاب نصب شود.
۳- تعبيه دريچه مكش يا دريچه بازگشت هوا در محل مناسب و استفاده از كانال هاي عايق كاري شده و انعطاف پذير(هم از نظر صوتي و هو از نظر حرارتي).
۴- استفاده از داكت اسپليت اينورتر
۵- انتقال شير انبساط از پشت يونيت داخلي و قرار دادن آن در قسمت بيروني از ساختمان در نسل هاي جديد داكت اسپليت( با اين كار صداي عبور گاز مبرد از شير انبساط شنيده نمي شود و براي جلوگيري از اتلاف انرژي در مسير لوله ها از عايق هاي حرارتي استفاده مي شود.
جمع بندي
داكت اسپليت يك نوع كولر گازي با ظرفيت بالا است كه براي اماكن بزرگ، آپارتمان ها و ويلا ها استفاده مي شود. مصرف انرژي آن با طراحي اصولي و مهندسي مي تواند بسيار پايين بيايد. در داكت اسپليت ها چون يونيت داخلي در سقف كاذب نصب مي شود از شلوغي لوله هاي انتقال گاز مبرد و هواي سرد بر روي ديوار هاو … جلوگيري شده و نمايي لوكس محيط مورد استفاده را بر هم نميزند. براي استفاده از داكت اسپليت يا اسپليت ديواري و انتخاب بين اين دو مورد براي سرمايش و يا گرمايش تحقيق و طراحي اصولي لازم است. داكت اسپليت چون به جاي چند اسپليت ديواري مورد اسفاده قرار مي گيرد بسياري از هزينه هاي اوليه و نگهداري را كاهش مي دهد.